Αυτό είναι το "μυστικό" που κρύβει ο Ιερός βράχος της Ακρόπολης. Ένα μνημείο 23 αιώνων που σε καθηλώνει

Εδώ και πολλές δεκαετίες οι περαστικοί από τη γειτονιά της Ακρόπολης είχαν την απορία, τι είναι αυτή η σπηλιά στη νότια πλαγιά του Ιερού Βράχου.
Το εργοτάξιο των τελευταίων χρόνων δήλωνε ότι εκεί εκτελείται ένα ακόμη αναστηλωτικό πρόγραμμα.
Ο χώρος αποκαταστάθηκε και αμέσως τράβηξε το βλέμμα των περιπατητών της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, όπως κοιτούν πάνω από το Θέατρο του Διονύσου.
Οι ενημερωτικές πινακίδες αφηγούνται την ιστορία αυτού του ιδιαίτερου μνημείου, που κοσμούσε για περισσότερους από 23 αιώνες τον βράχο της Ακρόπολης.
Ο λόγος για το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου που υψώνεται επιβλητικό πάνω από την πολυσύχναστη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και την οδό Μακρυγιάννη. Σε καθηλώνει από την αίθουσα του Παρθενώνα, στο Μουσείο της Ακρόπολης, και μοιάζει τεράστιο όταν το κοιτάς από το Θέατρο του Διονύσου.
Ανεγέρθηκε στην Αθήνα, επί της νοτιοανατολικής πλευράς της Ακρόπολης, επάνω από το Θέατρο του Διονύσου, από τον χορηγό Θράσυλλο, καταγόμενο από τη Δεκέλεια, το 320 π.Χ./319 π.Χ. και από τον υιό του, Θρασυκλή, το 270 π.Χ.
Το μνημείο, το οποίο κατά την διάρκεια της βυζαντινής περιόδου μετατράπηκε σε παρεκκλήσιο υπό την ονομασία Παναγία Χρυσοσπηλιώτισσα, κατεστράφη από τους Τούρκους στην διάρκεια της πολιορκίας των Αθηνών, το 1827.
Από αυτό απομένουν ένα σκαλιστό σπήλαιο εντός του βράχου, το οποίο ήταν διακοσμημένο με δωρικού ρυθμού πλαίσιο, μήκους 7,50 μ.
Τρία πίλαστρα, καθώς και ένα άγαλμα πιθανώς να προστέθηκαν το 269 π.Χ. από τον Θρασυκλή, υιό του Θρασύλλου, όταν ο ίδιος υπήρξε, ως αγωνοθέτης, νικητής σε δύο μουσικούς αγώνες.

Οι κορινθιακού ρυθμού κίονες, επάνω από το σπήλαιο, πιθανώς να στήριζαν τους παραδοσιακούς τρίποδες, ή πιθανώς να προέρχονται από ρωμαϊκό μνημείο ύστερης ημερομηνίας.
Το κιονόκρανο ενός πίλαστρου το οποίο ανήκε στο μνημείο ανευρέθηκε το 1985 εντός των αποθηκευτικών χώρων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών.
Σε κεντρική θέση επάνω από το μνημείο, διακρίνεται στα περισσότερα έργα της ιστορικής εικονογραφίας ένα μαρμάρινο άγαλμα του Διονύσου, που είχε τοποθετηθεί, σύμφωνα με τις επικρατέστερες επιστημονικές απόψεις, στους ρωμαϊκούς χρόνους.
Το άγαλμα αυτό αποσπάστηκε το 1802 για λογαριασμό του Λόρδου Έλγιν και εκτίθεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Όσον αφορά στο χριστιανικό ναΰδριο πίσω από την πρόσοψη του αρχαίου μνημείου, στοιχεία συνηγορούν υπέρ της χρονολόγησης των σωζόμενων καταλοίπων του κατά την περίοδο της Οθωμανικής Κυριαρχίας.

Διαθέτει τριμερή εσωτερική διάρθρωση, η οποία ακολουθεί τη μορφή που είχε δοθεί στο σπήλαιο από τους αρχαίους χρόνους. Δύο τοίχοι στους οποίους σώζονται σημαντικά τμήματα του τοιχογραφικού τους διακόσμου συμβάλλουν στην υποτυπώδη εσωτερική οργάνωση της εκκλησίας.
Στην εκκλησία αυτή προσέρχονταν επί Τουρκοκρατίας οι Αθηναίες μητέρες για να προσευχηθούν υπέρ υγείας των άρρωστων παιδιών τους. Κατά μία άλλη παράδοση, στην περιοχή του σπηλαίου ελάμβανε χώρα το σκληρό έθιμο της διαπόμπευσης των μοιχαλίδων.